Er is een ontwerponderzoek uitgevoerd voor de casus van het ontwerppracticum, waarbij ethische ontwerpkeuzes zijn gemaakt voor een gepaste oplossing.
De focus van deze casus lag op het in kaart brengen van het onboardingsproces van Bedrijf X, met het doel een oplossing te vinden voor de versnipperde inwerkperiode. Voor dit rapport is onder andere kennis verkregen over stakeholders, schurende waarden en verschillende ethische perspectieven. Uiteindelijk zijn er verschillende ontwerpen gerealiseerd en geëvalueerd, waarbij op ethische wijze een oplossing is gezocht voor de casus.
De leeruitkomst voor deze leerwerkgroep ging als volgt: “Je voert voor een ontwerpopdracht een relevant, methodisch en vindingrijk ethisch ontwerponderzoek uit waarbij je, op basis van het analyseren van stakeholderwaarden en mogelijke toekomstscenario’s, ethische ontwerpvragen formuleert en daarvoor antwoorden zoekt in bestaand werk en door het ontwerpen en evalueren van alternatieven.”
De casus
Probleemstelling & Ontwerpvraag
Doelstelling
MIJN WAARDEN ALS ONTWERPER
Dit eerste onderdeel behandelt de eerste deelvraag binnen het ethisch ontwerponderzoek: “Wat zijn mijn voornaamste normen en waarden als ontwerper?” De betekenis, het belang en de ethische aspecten van elke waarde komen aan bod, en er wordt onderzocht hoe deze waarden zich vertalen naar het ontwerpproces vanuit diverse ethische perspectieven. Er wordt ook aandacht besteedt aan de beginsel-, gevolg- en deugdethiek van deze vier waarden.
Door het vaststellen van deze persoonlijke waarden is een dieper begrip ontstaan en zijn ontdekkingen gedaan over mijzelf als persoon en werkwijze als ontwerper.
Waarde: Loyaliteit
Waarde: Dankbaarheid
Waarde: Zorgvuldigheid
Waarde: Zorgzaamheid
PROVOTYPE IDEEËN
Om in de richting van een ethische ontwerpoplossing te komen zijn er ideeën voor verschillende provotypes gevormd. In tegenstelling tot het ideale ontwerp brengt een provotype, een provocatief prototype, juist de gevoeligheden van mogelijke ontwerpkeuzes aan het licht, soms door opzettelijk immorele keuzes te maken. Het is een effectieve tool om de waarden van stakeholders te achterhalen en inzicht te krijgen in de mogelijke gevolgen van het ontwerp voor hen.
Er zijn vier ideeën voor een provotype concreet gemaakt en verduidelijkt met schetsen, als voorbereiding op het uitwerken en laten ervaren door stakeholder. Inzicht hierin draagt bij aan het maken van de juiste ontwerpkeuzes voor de oplossing van de casus.
Concept: Iconic Coins
Concept: Iconic Face-reader
Concept: Onboarding Escaperoom
Concept: Reversed Mentoring
Provotype #1 - Iconic Coins
De onboarding bestaat uit diverse uitdagingen waarbij nieuwe medewerkers worden getest. Deze uitdagingen omvatten korte opdrachten en kennisvragen gerelateerd aan de cultuur en werkwijze van Bedrijf X. Tijdens het uitvoeren van de uitdagingen geldt een puntensysteem, waarbij nieuwkomers punten verdienen of verliezen op basis van hun gedrag en prestaties. Deze punten worden toegekend of afgetrokken door collega’s en leidinggevenden op basis van subjectieve beoordelingen van betrokkenheid, samenwerking, innovatie en naleving van bedrijfsnormen.
De onboarding bestaat uit diverse uitdagingen waarbij nieuwe medewerkers worden getest. Deze uitdagingen omvatten korte opdrachten en kennisvragen gerelateerd aan de cultuur en werkwijze van Bedrijf X. Tijdens het uitvoeren van de uitdagingen geldt een puntensysteem, waarbij nieuwkomers punten verdienen of verliezen op basis van hun gedrag en prestaties. Deze punten worden toegekend of afgetrokken door collega’s en leidinggevenden op basis van subjectieve beoordelingen van betrokkenheid, samenwerking, innovatie en naleving van bedrijfsnormen.
Het puntensysteem beïnvloedt verschillende aspecten van het werk, zoals promotiekansen, bonussen, toegang tot bedrijfsfaciliteiten en zelfs de mogelijkheid om thuis te werken. De scores worden bijgehouden op een digitaal scorebord dat in het midden van het kantoor wordt geplaatst.
Provotype #2 - Iconic Face reader
Een geavanceerd AI-systeem dat de nieuwe medewerker begeleidt tijdens de onboarding. Gedurende deze periode wordt met een speciale bril het gezicht van de nieuwe medewerker gescand en emoties geanalyseerd. Door middel van neurale netwerken en biometrische sensoren traceert de Iconic Face-Reader de reacties op verschillende werksituaties en geeft het bedrijf direct inzicht in de persoonlijkheid, kracht en zwaktes van de nieuwe medewerker. De werkgever ontvangt wekelijks een rapport per nieuwe medewerker.
Een geavanceerd AI-systeem dat de nieuwe medewerker begeleidt tijdens de onboarding. Gedurende deze periode wordt met een speciale bril het gezicht van de nieuwe medewerker gescand en emoties geanalyseerd. Door middel van neurale netwerken en biometrische sensoren traceert de Iconic Face-Reader de reacties op verschillende werksituaties en geeft het bedrijf direct inzicht in de persoonlijkheid, kracht en zwaktes van de nieuwe medewerker. De werkgever ontvangt wekelijks een rapport per nieuwe medewerker.
Provotype #3 - Onboarding Escape Room
Nieuwe werknemers worden opgesloten in een ‘escape room’-achtige omgeving en moeten puzzels over Bedrijf X oplossen om te ontsnappen. Er loopt een timer en huidige medewerkers kunnen via een camera meekijken en wedden wie er het beste presteert, zonder dat de nieuwe medewerkers hier vanaf weten.
Nieuwe werknemers worden opgesloten in een ‘escape room’-achtige omgeving en moeten puzzels over Bedrijf X oplossen om te ontsnappen. Er loopt een timer en huidige medewerkers kunnen via een camera meekijken en wedden wie er het beste presteert, zonder dat de nieuwe medewerkers hier vanaf weten.
Provotype #4 - Reversed Mentoring
Nieuwe medewerkers ontvangen geen onboarding, maar krijgen direct de taak om ervaren medewerkers te mentoren. Dit concept draait het idee van onboarding om, met de overtuiging dat nieuwe medewerkers vaak nieuwe inzichten en innovatieve benaderingen kunnen bieden in een bestaande werkwijze. In teams leiden nieuwkomers specifieke projecten, waarbij ze ervaren medewerkers begeleiden en uitdagen.
Nieuwe medewerkers ontvangen geen onboarding, maar krijgen direct de taak om ervaren medewerkers te mentoren. Dit concept draait het idee van onboarding om, met de overtuiging dat nieuwe medewerkers vaak nieuwe inzichten en innovatieve benaderingen kunnen bieden in een bestaande werkwijze. In teams leiden nieuwkomers specifieke projecten, waarbij ze ervaren medewerkers begeleiden en uitdagen.
De informatie die nieuwe medewerkers nodig hebben om juiste begeleiding te geven, ontvangen zij met een oortje. Een AI luistert mee en geeft de informatie die op dat moment nodig is.
Concept: Sink-or-Swim
Kartonnen VR-bril
HET UITEINDELIJKE PROVOTYPE - SINK-OR-SWIM
In een real-life game ervaren nieuwe werknemers en stagiaires de werkdruk van Bedrijf X. In VR-werelden worden ze geconfronteerd met uitdagende scenario’s, van strakke deadlines tot onverwachte technische problemen. Ze moeten snel beslissingen nemen en uitdagingen overwinnen om te laten zien of ze het ‘hoofd boven water kunnen houden’.
In een real-life game ervaren nieuwe werknemers en stagiaires de werkdruk van Bedrijf X. In VR-werelden worden ze geconfronteerd met uitdagende scenario’s, van strakke deadlines tot onverwachte technische problemen. Ze moeten snel beslissingen nemen en uitdagingen overwinnen om te laten zien of ze het ‘hoofd boven water kunnen houden’.
In deze VR-wereld gelden geen regels. Nieuwe werknemers worden geconfronteerd met ethische dilemma’s, waarbij ze moeten kiezen tussen het volgen van de bedrijfsrichtlijnen of het nemen van risico’s om resultaten te behalen.
Waarom dit provotype?
Sink-or-Swim Simulator dwingt de deelnemer tot het maken van een keuze. Het feit dat het maken van een keuze of afweging een integraal onderdeel is van dit provotype, maakt het gemakkelijker om het resultaat bespreekbaar te maken. Hierdoor kan er worden gediscussieerd over de redenen achter de gemaakte keuze, in plaats van alleen te achterhalen hoe het provotype is ervaren. Het provotype bevat verschillende onderdelen:
• Een VR bril, waarvan de look & feel is nagebootst met een kartonnen variant. Dit draagt bij aan de immersiviteit
• Een fragment met een voorbeeld van een ethisch dilemma, om te verduidelijken wat dit precies inhoud
• Een video met het Sink-Or-Swim scenario, waarin een deelnemer aan het einde een keuze onder tijdsdruk moet maken
• Een fragment met een voorbeeld van een ethisch dilemma, om te verduidelijken wat dit precies inhoud
• Een video met het Sink-Or-Swim scenario, waarin een deelnemer aan het einde een keuze onder tijdsdruk moet maken
Nadat de deelnemer een besluit heeft genomen, is er tijd gereserveerd om dit besluit te bespreken, waarbij de normen en waarden van de deelnemer naar voren komen.
Video met Sink-Or-Swim scenario
De provotype test
Voor het testen van het provotype heb ik een bekende gevraagd die op het punt stond te solliciteren. Diegene overwoog een overstap naar een baan in de IT. Daardoor viel hij hypothetisch gezien binnen de stakeholdergroep ‘Toekomstige medewerker en stagiaire van bedrijf X’.
De belangrijkste waarden die naar voren kwamen zijn: kwaliteit, collegialiteit en persoonlijke ontwikkeling.
Er kon geconcludeerd worden dat een volledig digitale onboarding met een tijdsdruk niet past bij diegene zijn invulling van een gedegen onboarding. Je mist het menselijke contact en de kans bestaat dat nieuwe werknemers op deze manier niet goed kunnen aarden binnen het bedrijf. Het is dus de vraag of zij zich daardoor goed zullen ontwikkelen in hun nieuwe rol.
STAKEHOLDER ANALYSE
Een stakeholder is iemand met belang bij het ontwerp, waarbij onderscheid gemaakt kan worden tussen directe en indirecte stakeholders. Bij het uitvoeren van ethisch ontwerponderzoek is het belangrijk om een zo uitgebreid mogelijk beeld te krijgen van alle relevante stakeholders. Er is een stakeholderoverzicht van Bedrijf X gemaakt welke zijn onderverdeeld in verschillende categorieën. De middelste cirkel bevat directe stakeholders en in de buitenste ring staan de indirecte stakeholders.
Naar aanleiding van dit stakeholderoverzicht zijn de belangrijkste belangen en waarden van iedere stakeholder vastgesteld. Hierbij is in eerste instantie uitgegaan van aannames. Toekomstig onderzoek moet uitwijzen hoe de stakeholders hier daadwerkelijk over denken.
ETHISCHE ONTWERPVRAGEN
Als digitale ontwerper kun je te maken krijgen met ethische dilemma’s, omdat ontwerpbeslissingen directe en indirecte gevolgen kunnen op de ervaringen, privacy, inclusie en veiligheid van gebruikers, evenals op bredere maatschappelijke kwesties zoals sociale rechtvaardigheid. Het is daarom cruciaal dat ethische overwegingen worden geïntegreerd in het ontwerpproces en dat de ontwerpers verantwoordelijkheid nemen voor de impact van hun werk.
Voor de casus van Bedrijf X is het aangeleverde template vijf keer toegepast om een aantal ethische dilemma’s in kaart te brengen. Hierbij zijn de waarden van verschillende stakeholders als uitgangspunt genomen om uiteindelijk tot een formulering van een morele ontwerpvraag te komen.
In het template werden twee dilemma's behandeld. Binnen dit dilemma werd één waarde van iedere stakeholder gekozen en beschreven of deze waarde in het voordeel of nadeel was met betrekking tot het dilemma. Deze resultaten leidde uiteindelijk tot de formulering van een ethische ontwerpvraag.
In de afbeelding hiernaast is een voorproefje te zien van dit template. Dit template is uiteindelijk vijf keer ingevuld, waarbij bij ieder verschillende dilemma's en directe stakeholders tegenover elkaar zijn gezet.
ONTWERPOPLOSSINGEN
Verschillende onderzoeken zijn afgerond en daarmee konden er alternatieven ontworpen worden. Om snel tot ideeën te komen is gebruik gemaakt van de Crazy 8-methode, waarmee in korte tijd alternatieven op papier gezet konden worden. Bij het schetsen is rekening gehouden met de waarden van stakeholders en andere inzichten uit het onderzoek.
De ontwerpvraag ging als volgt:
“In hoeverre mag het ontwerp van de onboarding personalisering aanbieden door keuzevrijheid te geven bij de invulling daarvan, als de onboarding daardoor beter aansluit op het individuele leerproces?”
“In hoeverre mag het ontwerp van de onboarding personalisering aanbieden door keuzevrijheid te geven bij de invulling daarvan, als de onboarding daardoor beter aansluit op het individuele leerproces?”
Toelichting schetsen
1. Voorafgaand aan je onboarding geef je aan welke aspecten je lastig vindt. Op het moment dat dit onderdeel aan bod komt, krijg je drie opties voorgelegd waaruit je kunt kiezen.
2. Je bepaalt zelf de volgorde van de beschikbare modules met content.
3. De onboarding bestaat uit verschillende modules waaruit je kunt kiezen. Het overslaan van een module is een optie.
4. Je kunt zien hoe anderen hun onboarding hebben vormgegeven en daarvan leren. Op basis hiervan kun je zelf beslissen hoe je jouw onboarding inricht.
5. Je ontvangt een gestandaardiseerde onboarding, maar als iets niet bij jou past, kun je dat deel opnieuw laten genereren door een AI.
6. Tijdens je online onboarding kun je bij knelpunten of onduidelijkheden je digitale buddy raadplegen voor hulp. Deze zal je vervolgens drie verschillende opties geven gebaseerd op hoe anderen met dit onderdeel zijn omgegaan. Heb je liever contact met een collega? Dan kan je voor die optie kiezen.
7. Met eyetracking-software en een hartslagmeter wordt vastgesteld hoe jij reageert op de onboarding. Als er afwijkingen worden waargenomen, krijg je de vraag wat er anders of beter kan. De content wordt vervolgens aangepast op basis van jouw input.
8. Voordat je aan je onboarding begint, voer je een gesprek met een gespecialiseerde AI. In dit gelijkwaardige gesprek kun je aangeven waar je behoeften liggen en welke eisen jij stelt aan jouw persoonlijke onboarding.
2. Je bepaalt zelf de volgorde van de beschikbare modules met content.
3. De onboarding bestaat uit verschillende modules waaruit je kunt kiezen. Het overslaan van een module is een optie.
4. Je kunt zien hoe anderen hun onboarding hebben vormgegeven en daarvan leren. Op basis hiervan kun je zelf beslissen hoe je jouw onboarding inricht.
5. Je ontvangt een gestandaardiseerde onboarding, maar als iets niet bij jou past, kun je dat deel opnieuw laten genereren door een AI.
6. Tijdens je online onboarding kun je bij knelpunten of onduidelijkheden je digitale buddy raadplegen voor hulp. Deze zal je vervolgens drie verschillende opties geven gebaseerd op hoe anderen met dit onderdeel zijn omgegaan. Heb je liever contact met een collega? Dan kan je voor die optie kiezen.
7. Met eyetracking-software en een hartslagmeter wordt vastgesteld hoe jij reageert op de onboarding. Als er afwijkingen worden waargenomen, krijg je de vraag wat er anders of beter kan. De content wordt vervolgens aangepast op basis van jouw input.
8. Voordat je aan je onboarding begint, voer je een gesprek met een gespecialiseerde AI. In dit gelijkwaardige gesprek kun je aangeven waar je behoeften liggen en welke eisen jij stelt aan jouw persoonlijke onboarding.
Deze alternatieven die met de crazy-8 methode zijn geschetst zijn geëvalueerd. Hierbij is gebruik gemaakt van de informatie die is verzameld tijdens de onderzoeken: mijn eigen waarden, de waarden van stakeholders en bibliografisch onderzoek. Bij de evaluatie is gebruik gemaakt van drie ethische perspectieven.
Vanuit deze evaluatie zijn vier nieuwe alternatieven geschetst, waarbij dezelfde ontwerpvraag is gehanteerd. Voordat er alternatieven zijn ontworpen, is er kort gebrainstormd over verschillende vormen van personalisering. Deze vormen kunnen individueel of in combinatie worden toegepast om een onboarding-ervaring te creëren die beter aansluit op de individuele behoeften en voorkeuren van nieuwe medewerkers.
• Content personalisatie
• Leerstijl personalisatie
• Tempo personalisatie
• Feedbackgerichte personalisatie
• Interactieve personalisatie
• Sociale personalisatie
• Leerstijl personalisatie
• Tempo personalisatie
• Feedbackgerichte personalisatie
• Interactieve personalisatie
• Sociale personalisatie
Onderstaande vier ontwerpvoorstellen zijn gebaseerd op verschillende vormen van personalisatie of een combinatie daarvan. Het is van belang dat de onboarding altijd aansluit op de specifieke rol en/of afdeling. Daarom is content personalisatie standaard verwerkt in alle vier de ontwerpvoorstellen.
1. VR casestudy onboarding
2. Simulator voor realistische uitdagingen
3. Interactieve training via virtuele ervaringen
4. AI-gestuurd onboarding platform
1. VR casestudy onboarding
Op je eerste werkdag krijg je een casestudy voorgeschoteld via een VR-bril, waarbij je verschillende keuzes moet maken. Deze casestudy voer je samen uit met een andere (nieuwe) medewerker. Tijdens de uitvoering wordt jouw werkwijze in kaart gebracht. De opvolgende modules worden aangepast op basis van deze werkwijze, zodat ze perfect aansluiten op jouw leerstijl en tempo. Je volgt de onboarding afwisselend op je smartphone en via de VR-bril.
Op je eerste werkdag krijg je een casestudy voorgeschoteld via een VR-bril, waarbij je verschillende keuzes moet maken. Deze casestudy voer je samen uit met een andere (nieuwe) medewerker. Tijdens de uitvoering wordt jouw werkwijze in kaart gebracht. De opvolgende modules worden aangepast op basis van deze werkwijze, zodat ze perfect aansluiten op jouw leerstijl en tempo. Je volgt de onboarding afwisselend op je smartphone en via de VR-bril.
2. Simulator voor realistische uitdagingen
In een speciale simulatorruimte kun je verschillende uitdagingen aangaan. Een geavanceerd systeem registreert de identiteit van de gebruiker na aanmelding en past het scenario vervolgens aan op basis van bekende gegevens: je rol, behoeften en prestaties. Bij elke sessie word je gekoppeld aan een buddy en het systeem berekent wie er op dat moment aansluit op wat jij nodig hebt. Er zijn talloze scenario’s beschikbaar om in de simulator te ervaren. Deze meeslepende ervaring bevordert de teambuilding en stelt medewerkers in staat om realistische uitdagingen aan te gaan waar ze mogelijk moeite mee hebben. De simulaties zijn nauw verbonden met de functies van de medewerkers en de werkwijze binnen het bedrijf.
In een speciale simulatorruimte kun je verschillende uitdagingen aangaan. Een geavanceerd systeem registreert de identiteit van de gebruiker na aanmelding en past het scenario vervolgens aan op basis van bekende gegevens: je rol, behoeften en prestaties. Bij elke sessie word je gekoppeld aan een buddy en het systeem berekent wie er op dat moment aansluit op wat jij nodig hebt. Er zijn talloze scenario’s beschikbaar om in de simulator te ervaren. Deze meeslepende ervaring bevordert de teambuilding en stelt medewerkers in staat om realistische uitdagingen aan te gaan waar ze mogelijk moeite mee hebben. De simulaties zijn nauw verbonden met de functies van de medewerkers en de werkwijze binnen het bedrijf.
3. Interactieve training via virtuele ervaringen
Voor een grondig begrip van de functie en de werkzaamheden binnen het bedrijf kun je de ervaring van anderen beleven. Er zijn verschillende trainingen beschikbaar waaruit je kunt kiezen. Deze trainingen bestaan uit standaardmodules die je kunt ervaren via een interactieve bril. Zet de bril op, kies de gewenste module en beleef de ervaring vanuit het perspectief van een ander. Tijdens de module wordt op bepaalde momenten jouw inbreng gevraagd. Het is aan jou om te beslissen hoe je met bepaalde situaties omgaat, zodat je de gevolgen van je keuzes kunt zien en hiervan kunt leren. De training wordt opgenomen, zodat je deze kunt terugkijken.
Voor een grondig begrip van de functie en de werkzaamheden binnen het bedrijf kun je de ervaring van anderen beleven. Er zijn verschillende trainingen beschikbaar waaruit je kunt kiezen. Deze trainingen bestaan uit standaardmodules die je kunt ervaren via een interactieve bril. Zet de bril op, kies de gewenste module en beleef de ervaring vanuit het perspectief van een ander. Tijdens de module wordt op bepaalde momenten jouw inbreng gevraagd. Het is aan jou om te beslissen hoe je met bepaalde situaties omgaat, zodat je de gevolgen van je keuzes kunt zien en hiervan kunt leren. De training wordt opgenomen, zodat je deze kunt terugkijken.
4. AI-gestuurd onboarding platform
Een online platform, bereikbaar via een laptop of pc, biedt verschillende onboarding-trajecten aan op basis van de voorkeuren, vaardigheden en leerstijlen van nieuwe medewerkers. Dankzij AI-gestuurde analyse van leerbehoeften worden medewerkers geleid naar op maat gemaakte trajecten die zowel uitdagend zijn als passen bij hun individuele leerproces, terwijl een kern van gestandaardiseerde inhoud behouden blijft. Gebruikers behouden te allen tijde de controle; als iets niet overeenkomt, kunnen ze ervoor kiezen om de content opnieuw te genereren. De gebruiker krijgt beschikking tot audio, video of game-materiaal en kan daar zelf uit kiezen.
Een online platform, bereikbaar via een laptop of pc, biedt verschillende onboarding-trajecten aan op basis van de voorkeuren, vaardigheden en leerstijlen van nieuwe medewerkers. Dankzij AI-gestuurde analyse van leerbehoeften worden medewerkers geleid naar op maat gemaakte trajecten die zowel uitdagend zijn als passen bij hun individuele leerproces, terwijl een kern van gestandaardiseerde inhoud behouden blijft. Gebruikers behouden te allen tijde de controle; als iets niet overeenkomt, kunnen ze ervoor kiezen om de content opnieuw te genereren. De gebruiker krijgt beschikking tot audio, video of game-materiaal en kan daar zelf uit kiezen.
CONCLUSIE
Tijdens de behandeling van de ethische ontwerpvraag zijn verschillende vormen van personalisatie geïdentificeerd, evenals de mogelijke effecten van verschillende niveaus van keuzevrijheid op diverse belanghebbenden.
Dus om antwoord te geven op de ontwerpvraag:
“In hoeverre mag het ontwerp van de onboarding personalisering aanbieden door keuzevrijheid te geven bij de invulling daarvan, als de onboarding daardoor beter aansluit op het individuele leerproces?”
“In hoeverre mag het ontwerp van de onboarding personalisering aanbieden door keuzevrijheid te geven bij de invulling daarvan, als de onboarding daardoor beter aansluit op het individuele leerproces?”
• Het voorkomen van een filterbubbel is essentieel, zodat nieuwe medewerkers in aanraking komen met nieuwe perspectieven, opties en mogelijkheden.
• Het menselijke aspect blijft essentieel, vooral bij digitale onboarding, om nieuwe medewerkers te betrekken bij het huidige team en het gevoel te geven dat zij erbij horen.
• De onboarding moet aansluiten op de verschillende rollen en afdelingen binnen de organisatie.
• Een zekere mate van structuur moet behouden blijven om ervoor te zorgen dat nieuwe medewerkers de vereiste kennis verwerven.
• Te veel personalisatie en keuzevrijheid kunnen alsnog leiden tot versnippering op de werkvloer en nieuwe medewerkers ontmoedigen.
• De mate van ondersteuning moet afgestemd zijn op de behoeften van de gebruiker, zodat het voldoet aan individuele ondersteuningswensen en flexibel inzetbaar is op de werkvloer.
